پورتال اطلاع‌رسانی سازمان بسیج مهندسین عمران و معماری استان البرز
در میزگرد «صما» مطرح شد:
محیط زیست سالم مطالبه عمومی بهره‌بردارن/ با ساختمان‌های Low-Energy به صدر مصرف بهینه در جهان می‌رسیم
صما: موضوع مصرف بهینه و اجرای طرح برچسب انرژی یکی از موارد حائز اهمیت در صنعت ساختمان شمرده می‌شود که البته برای اجرای این مهم لازم است راهکارها و برنامه‌های متعدد و همزمان در نظر گرفت.
بر اساس اهمیت این موضوع «صما» در یک نشست خبری بخشی از راهکارهای مطرح شده توسط صاحبنظران این حوزه را مورد بررسی قرار داده است.
در این نشست شاهین حیدری، رئیس دانشکده معماری دانشگاه تهران، مهدی حق‌بین، دبیر اجرایی سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور و محمدرضا اسماعیلی، مشاور رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور در بحث انرژی، حضور داشتند.
گفتنی است که در گزارش ذیل شرح کامل گفتگوی انجام شده در این نشست آمده است.
صما: یکی از راهکارهای ارائه شده برای فرهنگسازی مصرف بهینه انرژی افزایش قیمت حامل‌های انرژی است، آیا به نظر شما این طرح می‌تواند به عنوان راهکار اجرایی مد نظر باشد؟
اسماعیلی: طبیعتا مخاطبان ما، جامعه بهره‌بردار و مصرف کننده، هستند. اصلاح الگوی مصرف یکی از مهمترین بسترهای ذخیره انرژی محسوب می‌شود که این مهم تنها از راه فرهنگسازی عملی خواهد بود. در طی۲۰ سال گذشته تنها مبحث ۶ تا۱۱ مقررات ملی ساختمان که به امور سازه‌ای اختصاص دارد، مورد توجه بوده است، اما تغییر در الگوی زیستی فضا و ارتقا کیفیت محیط زندگی در حال حاضر از اهمیت بسزایی برخوارد است. استفاده از فناوری‌های روز دنیا و البته اعمال الزام و اجبار هم می‌تواند از گام‌های بعدی اجرای مصرف بهینه انرژی باشد. لذا اگرآگاهی در موضوعات مختلف، به موقع در اختیار بهره‌برداران قرار بگیرد، قدرمسلم قوانین مصوب به مطالبه عمومی تبدیل خواهد شد. وجود محیط زیست سالم برای بهره‌بردارن باید به یک مطالبه عمومی تبدیل شود. گفتنی است که استفاده از تجربه‌های جهانی می‌تواند یکی دیگر از راهکارهای مورد نظر باشد.
حق بین: برای اجرای قوانین و طرح‌های جدید، مردم، مدیران و دست‌اندرکاران امر باید به این باور برسند؛ چرا که بدون داشتن باور هیچ طرحی به نتیجه نخواهد رسید. باید در کنار الزاماتی که برای جامعه در نظر گرفته می‌شود قانون هم اعمال شود. در حال حاضر که مبحث ۱۹ اجرا نمی‌شود و حتی دستگاه‌هایی اجرایی این حوزه هم به این باور نرسیده‌اند چطور می‌توان انتظار داشت که در زمینه مصرف بهینه انرژی، به نتیجه مطلوب دست‌یابیم.
علاوه بر اینها ماده ۲۹ قانون نظام مهندسی، ۲۰ سال است که مغفول مانده و هیچ توجهی به آن نشده است. وفق این ماده، تمامی اصناف صنعت ساختمان، باید دارای یک آییننامه اجرایی بوده و نسبت به کلیه مباحث مقررات ملی آگاهی کامل داشته باشند. در حالی که یک مشاور املاک نسبت به مصرف بهینه انرژی هیچ اطلاعاتی ندارد، چطور می‌تواند به وظیفه خودش عمل کند؛ در نتیجه در گام اول باید ماده ۲۹ را بیش از پیش جدی گرفت. از سوی دیگر ماده ۱۸ مقررات ملی ساختمان هم مربوط به بهینه‌سازی مصرف انرژی است و قرار بود ظرف ۶ ماه آییننامه اجرایی ارائه شود که هنوز به نتیجه نرسیده است.
حیدری: انتخاب یک راه‌حل برای اجرای طرح برچسب انرژی کافی نیست، بلکه باید راهکارهای مختلفی به منظور تفوق مسئله یافت و اما شرط اجرای هر کدام از آنها آگاه‌سازی عمومی است.
مطمئنا اگر مردم بدانند که برای چه باید در این مسیر با مسئولان همراه شوند، صددرصد همکاری‌ها بیشتر می‌شود. به فرض مثال یکی از راهکارهای پیشنهادی برای بهینه‌سازی مصرف انرژی، افزایش قیمت حامل‌های انرژی است، مطمئنا اگر مردم بدانند که با گران‌شدن انرژی یا تغییر در نوع ساخت و ساز چه میزان انرژی بهینه می‌شود قطعا با مسئولان همراه می‌شوند و جواب بهتری به جامعه داده می‌شود.
به علاوه ما باید برای بهینه‌سازی مصرف انرژی در کشور و اجرای این طرح در برنامه‌ریزی‌های خود تجدیدنظر کنیم، چرا که متاسفانه برنامه‌ها به شدت کند پیش می‌رود، اکنون بحران انرژی بیخ گوش ماست و تا به برنامه‌ریزی‌های خود برای بهینه‌سازی مصرف انرژی سرعت لازم را نبخشیم، بحران ملی و جهانی انرژی حل نمی‌شود، در واقع حرکت لاک‌پشتی برای رفع چالش‌های انرژی در بخش ساختمان ما را به جایی نمی‌رساند.
صما: عده‌ای از کارشناسان بر این اعتقادند که یکی از بسترهای لازم برای اجرای طرح برچسب انرژی بومی‌سازی مصالح ساختمانی و توجه به اقلیم مناطق است، تا چه اندازه با این موضوع موافق هستید؟
حیدری: نکته درستی است، در بحث بومی‌سازی مصالح ساختمانی داخلی و وارداتی هنوز کار نشده است. زمانی ما می‌توانیم انتظار داشته باشیم که راهکارهای اجرایی بهینه‌سازی مصرف انرژی در بخش ساختمان جواب مثبت می‌دهند که خمیرمایه اولیه ساخت درست باشد، یعنی ابتدا مصالح ساختمانی باید براساس اقلیم بومی‌سازی شود. اکنون ساخت و ساز هر بخش در کشور ما با اقلیم‌های متفاوت خود، همانند سبک‌های معماری گذشته نیاز گوناگونی را طلب می‌کند؛ بنابراین تا زمانی که مصالح اولیه ساخت را براساس شرایط هر اقلیم، بومی‌سازی نکنیم بر اهداف و برنامه‌های بهینه‌سازی مصرف انرژی در این صنعت نمی‌رسیم؛ ولی این به این معنا نیست که تا مصالح بومی نشده راهکارهای دیگر را انجام ندهیم، بلکه باید همزمان این مسیر با هم طی شود، چرا که انجام هر راهکار نتایج مثبت خود را در کشور بروز می‌دهد.
حق بین: یکی از مواردی که در خط‌مشی سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور مطرح شده و شورای مرکزی تاکید بسیاری بر روی آن دارد بومی‌سازی مصالح ساختمانی با توجه به اقلیم مناطق است. سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور مکاتباتی را با وزارت راه و شهرسازی انجام داده مبنی بر اینکه معاونت شهرسازی وزارتخانه در بحث بومی‌سازی مطالعات لازم را صورت دهد؛ گفتنی است که کمیته‌های متعددی در این زمینه وجود دارد که در حال پیگیری این مهم هستند. همچنین برای افزایش کیفیت ساخت و ساز و مصرف بهینه انرژی لازم است که قانون نظام مهندسی ساختمان و آییننامه اجرایی مربوطه هم با توجه به مقررات ملی ساختمان بومی‌سازی شود، چرا که نمی‌توان مقررات ملی یکسانی را برای تمامی نقاط کشور در نظر گرفت.
اسماعیلی: یکی از نیازهای قانونی و اجرایی در بخش ساخت و ساز، بومی‌سازی قوانین موجود است؛ در ایران حداقل هشت اقلیم شاخص وجود دارد که این اقلیم‌ها کاملا متفاوت هستند و لازم است که برای اقلیم‌های خاص از مصالح بومی و مصالح سازگار با محیط استفاده شود. همچنین لازم است که برای سرعت بخشیدن به کار مصرف بهینه انرژی دولت در مقام نظارتی قرار بگیرد و برای اجرا از بخش خصوصی حمایت‌های لازم را صورت دهد.
صما: در کشورهای توسعه یافته ساختمان‌های دولتی به عنوان نمونه با روش ساختمان سبز ساخته می‌شوند، اجرای این طرح از سوی یکی از مسئولان دولتی توصیه شده، آیا در ایران اجرای چنین طرحی امکان‌پذیر است؟
اسماعیلی: ساختمان‌های انرژی صفر بعد از تجربه چند ساله در کشورهای توسعه یافته به ایران رسیده‌اند و برای دست‌یابی به این ساختمان‌ها باید پروسه مصرف بهینه و برچسب انرژی طی شود، به این معنا که برای رسیدن به این مرحله، فرهنگسازی لازم باید صورت بگیرد و این امر به یک مطالبه عمومی تبدیل شود. علاوه بر این باید مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان بطور کامل پیاده و بسترهای اولیه ایجاد شود تا به موقیعت فعلی کشورهای اروپایی برسیم؛ در عین حال نباید از شرایط روز دنیا عقب بمانیم.
حق بین: برای اجرای هر طرحی نیاز به وجود بسترهای لازم است و به یکباره نمی‌توان به ساختمان با انرژی صفر دست یافت. البته در استان خوزستان طرح اجرای ساختمان سازمان نظام مهندسی استان به رقابت گذاشته شد و موضوع مورد رقابت هم ساختمان سبز بود اما متاسفانه با توجه به تغییراتی که در سیستم‌های مدیریتی بوجود می‌آید این طرح به مرحله اجرا نرسید. لذا این مهم باید در برنامه کاری سازمان‌های نظام مهندسی ساختمان قرار بگیرد تا این مهم به یک مطالبه عمومی تبدیل شود.
حیدری: ما به صورت نمونه می‌توانیم ساختمان‌های انرژی صفر را در کشور داشته باشیم اما در حال حاضر هنوز زیرساخت‌های اجرایی این طرح در کشور مهیا نیست. االبته می‌توان با اجرای پایلوت آن، در بخش‌ها و سازمان‌های دولتی این فرهنگ را اشاعه داد. یکی از زیرساخت‌های لازم برای اجرای این طرح ابزار انرژی خورشیدی و بادی را به کشور وارد کرد. اگر توربین‌ها، صفحه‌های خورشیدی و… از خارج وارد کشور شوند، ساخت ساختمان‌های انرژی صفر به صرفه نخواهد بود، اکنون نیاز کشور، ساخت ساختمان‌های لوانرژی(انرژی پایین) است و اگر کشور با منابع فسیلی خود به لوانرژی (انرژی پایین) دست یابد در بهینه‌سازی مصرف انرژی در صدر کشورهای جهان قرار خواهیم گرفت.