نظام مهندسی ساختمان، سازمانی تخصصی یا سیاسی؟

«صما» تحلیل می‌کند:
نظام مهندسی ساختمان، سازمانی تخصصی یا سیاسی؟
تنها هفت روز دیگر تا برگزاری هفتمین دوره انتخابات هیئت مدیره سازمان‌های نظام مهندسی ساختمان باقی مانده و جامعه مهندسی با نزدیک شدن به این اتفاق مهم هر روز با خبری تازه و اتفاقی جدید مواجه می‌شود.

به گزارش «صما» انصراف یکی از پرچمداران نظام مهندسی که در عین حال چهره‌ای کاملا سیاسی بود از حضور در انتخابات این دوره، یکی از نکات جالب توجه است و این تفکر را در بین اذهان به وجود می‌آورد که شاید این انتخابات با انتخابات دوره‌های گذشته تفاوت‌های چشم‌گیری خواهد داشت.

اما اینکه آیا حضور سیاسیون در سازمان‌ نظام مهندسی ساختمان مفید فایده بوده و یا بهتر است که افراد صددرصد تخصصی بر کرسی نظام مهندسی ساختمان تکیه بزنند می‌تواند موضوعی قابل بحث در بین کارشناسان امر باشد.

شاید برای روشن شدن این مطلب مراجعه به قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان و هدف از تشکیل این سازمان خالی از لطف نباشد. بر این اساس، سازمان نظام مهندسی ساختمان در سال ۷۴ و با اهدافی همچون تقویت و توسعه فرهنگ و ارزش‌های اسلامی در معماری و شهرسازی، تنسیق امور مربوط به مشاغل و حرفه‌های فنی و مهندسی در بخش‌های ساختمان و شهرسازی، تامین موجبات رشد و اعتلای مهندسی در کشور، وضع مقررات ملی ساختمان به منظور اطمینان از ایمنی، بهداشت، بهره‌دهی مناسب، آسایش و صرفه‌ اقتصادی و اجرا و کنترل آن در جهت حمایت از مردم به عنوان بهره‌برداران از ساختمان‌ها و فضاهای شهری و ابنیه و مستحدثات عمومی و حفظ و افزایش بهره‌وری منابع مواد و انرژی و سرمایه‌های ملی، الزام به رعایت مقررات ملی ساختمان، ضوابط و مقررات شهرسازی و… تشکیل شد.

در تعریف این سازمان آمده که نظام مهندسی و کنترل ساختمان عبارت است از مجموعه قانون، مقررات، آئین‌نامه‌ها، استانداردها و تشکل‌های مهندسی، حرفه‌‌ای و صنفی که در جهت رسیدن به اهداف منظور در قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان تدوین و به مورد اجرا گذاشته می‌شود.

بر اساس موارد مندرج در قانون نظام مهندسی هر فردی که به این سازمان مردم نهاد وارد می‌شود باید اولین و مهمترین وظیفه‌اش اجرای اهداف تعیین شده، باشد.

حال اینکه پس از گذشت بیست سال سازمان مذکور تا چه اندازه به اهداف تعیین شده، دست یافته، خود جای بحث دارد اما نکته مورد نظر در این تحلیل حضور سیاسیون به عنوان مدیران اصلی در سازمان نظام مهندسی ساختمان است.

بر اساس نظر سنجی که در سایت خبری تخصصی «صما» مبنی بر اینکه نظر افراد در مورد انصراف سیاسیون از کاندیداتوری انتخابات نظام مهندسی چیست، انجام گرفت؛ مشخص شد که ۷۹/۷۴ درصد خوانندگان موافق این اتفاق و ۲۱/۲۵ درصد اعضا با انصراف سیاسیون از شرکت در انتخابات مخالف بودند.

وفق نظر متخصصان و قانون مدون، سازمان نظام مهندسی ساختمان در واقع مجری قانون و بازوی اجرایی وزارت راه و شهرسازی است. از سوی دیگر بر اساس همان قانون تدوین شده، این سازمان باید در جهت دفاع از منافع مهندسان و البته بهره‌برداران حرکت نماید که همین مسئله مهر تاییدی بر این مهم است که این سازمان نیازمند یک رئیس قدرتمند بوده که از بدنه دولت باشد و با تکیه بر موقعیت سیاسی خود بتواند از منافع اعضا و بهره‌برداران حمایت نماید.

توجه به این مسئله هم از اهمیت بسیاری برخوردار است که روسای سیاسی به واسطه فعالیت و مشغله‌ای که دارند عموما افراد حرفه‌ای نبوده و با حوزه مهندسی آنطور که باید و شاید آشنایی ندارند، در نتیجه این احتمال وجود دارد که از وضعیت مهندسان تعریف و درک درستی نداشته باشند، در نتیجه حضور افراد کاملا تخصصی در سازمان نظام مهندسی ساختمان یک واقعیت غیرقابل انکار است.

اما در مقابل این استدلال و تفکر، دیدگاه دیگری هم وجود دارد که معتقد است در ایران اکثر موضوعات از جمله ورزش و… رنگ و بوی سیاسی دارد، که سازمان نظام مهندسی هم از این امر مستثنی نبوده است و می‌توان این ادعا را داشت که هیچ‌کدام از سازمان‌های تخصصی کشور توسط افراد تخصصی مدیریت نمی‌شود. لذا در چنین وضعیتی برای دست‌یابی به اهداف سازمانی به ناچار باید مدیران سیاسی در راس هرم قرار بگیرند.

مدعیان این خط فکری بر این باورند که اگر فردی غیر سیاسی در راس هرم مهندسی قرار بگیرد همین دستاوردهایی را هم که تاکنون، سازمان نظام مهندسی ساختمان داشته از دست خواهد دارد. در نتیجه این موضوع امری گریزناپذیر است.

گفتنی است که یک مدیر سیاسی برای اداره سازمان تحت نظارت خود بخصوص سازمانی همچون نظام مهندسی ساختمان نیازمند به یک تیم اجرایی قوی است و به عبارتی در کنار این مدیران باید هیئت رئیسه کارا و قابلی در سازمان‌های نظام مهندسی ساختمان حضور داشته باشند.

صاحبنظران بر اعتقادند که اگر تمامی جایگاه‌های مدیریتی به این باور برسند که برای مدیریت یک سازمان به جای سیاسی بازی نیاز به دیدگاه شایسته‌سالاری و مدیریت تخصصی است، سازمان نظام مهندسی هم می‌تواند در تعیین مدیریت خود تنها به توانایی تخصصی مدیران توجه داشته باشد.

البته ذکر این موضوع هم بیجا نخواهد بود که در حال حاضر بسیاری از مدعیان حوزه مهندسی از این موضوع گلایه‌مند هستند که تاکنون سازمان نظام مهندسی ساختمان، مدیریت سه مدیر سیاسی را تجربه کرده، اما آنطور که انتظار می‌رفت به نتایج مطلوب دست نیافته و هنوز با نقطه ایده‌آل فاصله بسیاری دارد.

حال باید دید که در انتخابات این دوره سازمان نظام مهندسی ساختمان پذیرای مدیران سیاسی است و یا اینکه کار خود را با یک مدیر کاملا تخصصی ادامه خواهد داد؟